Jeśli zastanawiasz się, czym jest luz łożysk tocznych i jakie ma znaczenie, zachęcamy do sprawdzania niniejszego artykułu!
Luz to nic innego jak wielkość przesunięcia się jednego pierścienia względem drugiego. Biorąc pod uwagę kierunek przesunięcia, wyróżniamy luzy promieniowe i osiowe.
Luz wewnętrzny osiowy
Luz wewnętrzny osiowy – inaczej luz wzdłużny łożyska – to największe możliwe przesunięcie się jednego pierścienia w stosunku do drugiego w kierunku osiowym, bez wywierania jakiegokolwiek nacisku. Luzem wewnętrznym osiowym jest nazywana średnia arytmetyczna tych odległości osiowych, jakie powstają w wyniku przesuwania się pierścienia z jednego do drugiego skrajnego położenia. Natomiast bez wywierania nacisku oznacza, że pierścień nie jest obciążony żadną zewnętrzną siłą.
Luz wewnętrzny promieniowy
Luz wewnętrzny promieniowy – inaczej luz poprzeczny łożyska – to także – jak w przypadku luzu wzdłużnego – największe możliwe przesunięcie się jednego pierścienia w stosunku do drugiego, z tym że w kierunku poprzecznym. I także bez wywierania nacisku, czyli bez obciążeń powodowanych przez zewnętrzną siłę.
Znając już definicję luzu wewnętrznego promieniowego i osiowego, warto mieć także na uwadze, że przed zamontowaniem w węzeł luz łożyska jest większy od tego, z którym komponent ma do czynienia po instalacji – czyli z luzem pomontażowym. Pierścienie umieszczonego na wale i w obudowie mechanizmu są narażone na swego rodzaju odkształcenia. Luz ulega zmniejszeniu między innymi przez rozprężenie się pierścienia wewnętrznego i ściśnięcie pierścienia zewnętrznego.
Oprócz montażu na zmianę luzu łożyska wpływ ma także rozszerzalność cieplna komponentu i obciążenie.
Dobór luzów wewnętrznych łożyska
Dobierając optymalny luz wewnętrzny łożyska, należy mieć na uwadze następujące czynniki:
- pasowanie
- jakie jest dopuszczalne przesunięcie pomiędzy pierścieniami
- jaka jest wartość wstępnego napięcia
- jaki jest charakter obciążenia
- jaki jest gradient temperatury między pierścieniami
- jaki materiał i jaka jest grubość ścianek danej zabudowy
W przypadku doboru pasowania natomiast zwykle zwraca się uwagę na typ obciążenia, jego charakter i wielkość, a także na prędkość obrotową. Sam temat pasowania jest nieco obszerniejszy, dlatego nim dokładniej zajmiemy się w następnym artykule.
Wracając do tematu luzów, parametr ten określany jest za pośrednictwem litery C. I tym samym wyróżniamy:
- C1 – czyli luz mniejszy niż C2
- C2 luz mniejszy niż normalny
- CN – luz normalny; oznaczenie luzu normalnego jest zwykle pomijane w zapisie
- C3 – luz większy niż normalny
- C4 – luz większy niż C3
- C5 – luz większy niż C4
Klasyfikacja luzu ustanowiona przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną – w skrócie ISO – ma na celu ułatwienie doboru optymalnego luzu początkowego.
